Trumpizm üzerine bâzı notlar (1)

Tuhaf bir dil oyunu var. Bâzı ilimî kavramlar, hattâ bâzı çetrefil olanları kendi mecrâsından koparılarak günlük dile yerleşiyor ve orada yeniden üretilerek (regeneration) ve bozularak (degeneration) yoğun bir sarfiyâtın konusu olabiliyor. Meselâ karizma kavramı bunlardan birisidir. Weber sosyolojisinde geçer. Weber bu kavramı eski, hayli unutulmuş kilise metinlerinde bulmuş, sıkı sıkıya elden geçirmiş ve bir kavram olgunluğuna ulaştırmıştır. Nasıl olduysa bu kavram akademik kozasından çıkartılarak

Ekonomi
28 Şubat 2025
0
14 kez görüntülendi.

REKLAM ALANI

Bir diğer kavram da

paradigma

kavramıdır. Bilim târihçisi Thomas Kuhn bu kavramı, bilimsel/epistemolojik târihi değerlendirmek adına ince ince işlemiştir. Gelin görün ki, bu kavram da artık her yerde ,çok farklı şekillerde kullanılıyor. Paradigma dönüşümü (paradigmatic shift), yerinde yâhut değil; yeterki sarsıcı olsun her değişim için kullanılıyor.

Biz de bu temâyüle uyup, sarsıcı yankı ve yansımalarına bakarak ,

YAZI ARASI REKLAM ALANI

Trumpizmin

küresel

biir paradigmatik

dönüşüm olup olmadığını sorabilir; eğer öyleyse jeopolitik merkezde yaşanan bir paradigmatik dönüşüm olarak

küresel etkileri nerelere uzanacağın

ı tartışabiliriz. Daha mühimi, Türkiye’nin bu paradigmatik dönüşümden nasıl etkileneceği meselesidir. Ama bunun için sıcağı sıcağına zor da olsa

Trumpizmi hem kendi içinde hem de karşıtlıkları

üzerinden anlamaya

çalışmak

gerekiyor.

Trumpizm şimdilik

bir tepki hareketi

olarak yükseliyor. Bâzı alâmetleri var. Bir defâ söylemsel olarak küreselleşmeye meydan okuyor. Ama buna kapılmamak gerekir. O küreselleşmeye karşı çıkıyorum derken , bir vuruşta dünyâyı karpuz gibi ikiye ayıran ve gözü dönmüşlük içinde saldırganlaşan ve kendisini ağır askerî angajman ve harcamalara kaptıran ,

neoconcu finans kapitalin anladığı mânâda bir küreselleşmeye

karşı çıkıyor. Onu, Aşil topuğundan vuruyor. Aşil topuğu şurada saklı: Demokratların temsil ettiği bu bakış her ne kadar t

ematik olarak hayli çoğulcu gözükse de dogmatik bir yapıya

sâhip. Hatırlayalım; Biden en başta ABD olmak üzere Batı’nın temsil ettiği “özgürlükçü (libertin) değerlere dayalı olarak dünyâyı ikiye bölüyordu. Dünyâ devletlerine yaptığı çağrı da buydu.

“Ya bizim gibi özgürlükçü (libertin) olursunuz veyâ sizi müstebit (otokrat) ilân eder; düşmanlaştırır ve yok ederiz”

diyordu. Demokratların anladığı mânâdaki özgürlükçü değerler ,

bireysel her türlü tercihe; her ne olursa olsun, her neye yol açarsa açsın kategorik olarak açık çek veren anarşizan bir niteliğe

sâhipti. Her nev’i kültürel/

kimliksel marjinalizm

destekleniyor ve cesâretlendiriliyordu. Cinsel çeşitlilik , LGBT tartışmaları tam da bunun apse yaptığı yerdi. Bu açılımlara karşıdan eleştiri getirmek ise yasaktı.(Vance’ın Münih konuşmasında Avrupalı “Demokratlara”, “Siz özgürklükçü değilsiniz” demesi ne kadar mânidâr). Libertin dogmatiğin eleştirildiği yerde özgürlük asla akıllarına gelmiyordu. Burada kaçınılmaz olarak bir açmaza düşüyorlardı. Özgürlükler, onu tehdit edenlere karşı korunmalıdır hükmünden hareket ediyorlardı.

Çoğulcu marjinalizm fetişiyd

i bu. Buna engellenmemiş bireycilik diyenler de vardı . Koşulsuz özgürlükçülüğe “tehdit” kaçınılmaz olarak, sokaktan , “kaba saba, faşizan hislerle donanmış” avâmî çoğunluklardan geliyordu. O hâlde bunlar bizzat ve bizâtihî kötüydüler . Kitlesel tepkileri

homofobi

olarak kavramlaştırıyorlardı. En büyük günahtı homofobik olmak. Hâlbuki kendileri bu kavramın paydaşlarıydı. Avâmî olan, çoğunlukça sâhiplenilen her şey kötüydü. Avâmdan duyulan rahatsızlık libertinler arasında kendiliğinden bir avâm nefretine dönüştü. İyi de, bu da homofobi değil miydi? Durumdan vazife çıkarmakta gecikmediler. Özgürlüklere karşı çıkan her kimse o yasaklanmalı, susturulmalı,

hattâ yok edilmeliydi.

Putin, Erdoğan, Orban , Ping “müstebit liderler”, bu tepkileri çoğunluklar üzerinden örgütlüyor ve çoğulcu özgürlükçülere (libertin) karşı seferber eden lânetlilerdi.

Biden iktidarı, tırmanan bu süreci küresel bir hesaplaşmaya taşıma azim ve kararlılığındaydı. İktidârının ilk günlerinde “Amerika geri döndü” diyordu. Hemen arkasından çıkan Rusya-Ukrayna savaşı müstebit dünyâ ile özgürlükçü dünyânın trajik savaşıydı. Özgür Dünyâ (ABD ve Avrupa) ile Müstebit Dünyâ arasındaki savaşın mukadderdi ve zamânı gelmişti.

Bu tarz ayırımları ilk yapan; siyâsal literatüre Hür Dünyâ/Demir Perde ayırımını hediyeeden Soğuk Savaş’tı. Bu da aslında teolojik olarak

Melek-Şeytan ikileminin ideolojik karşılığıydı.

Reagan, daha açık bir dil kullanarak Sovyetler Birliği , İran İslam Cumhûriyeti ve Küba’yı

Şeytan Üçgeni

metaforu üzerinden şeytanlaştırmıştı (demonization).

Sovyetler çöktükten sonra, uzun bir zaman diliminde İran Şeytan İmparatorluğu’nu tek başına temsil etti. Ama Körfez Savaşı ile berâber, İslam âlemi İran’ın şeytanlaştırılmasından daha kapsamlı bir şekilde şeytanlaştırılmaya başladı. Arap Baharı’ında ise bu süreç evvela

BAAS

idârelerini, daha sonra onu deviren

Müslüman Kardeşler Hareketi

için dönüşümlü olarak ilerletildi.

Çin, Mao sonrası adım adım kapitalistleştiği için Batı’da sempatinin konusuydu. O kadar ki, alay-ı valâ ile Dünyâ Ticâret Örgütü’ne kabûl edilmişti. Gelin görün ki, bir müddet Çin Mûcizesi olarak selâmlanan Çin’in ekonomik performansı Batı ekonomilerini tehdit etmeye başladıktan sonra tersine döndü. Çin de aynı şeytanlaştırma işlemine mâruz kalmasına sebebiyet verdi.

Nihâyet Ukrayna meselesinde Rusya yeniden potaya sokuldu. ABD ‘li Neocon Demokratlar artık iyiden iyiye gemi azıya almışlardı. Esaslı bir dünyâ hesaplaşması şarttı. Özgürlükçü,

heterodoks, çoğulcu dünyâ, müstebitlerin hüküm sürdüğü ortodoks ve çoğunlukçu dünyâlarla savaşacak

ve onları dize getirecekti..

Devâm edeceğim.